Ekintza komunikatiboak, testuak eta SD šŸ‘©ā€šŸ«

Juan Abasolo

Hizkuntzaren irakaskuntza ikuskera komunikatiboan ardaztu beharraz jardun dugu eta dute. Komunikazioa egiten da zer testuetan, testuen bitartez. Horri oratu nahirik eta testu generoen irakaskuntza aitzakian, hizkuntzaz, didaktikaz eta komunikazioaz jardungo dugu. HHko irakaskuntzatik Doktoregoetaraino hartuta.

Kapitulu honek hiru atal nagusi izango ditu: Ekintza komunikatiboa, lehenengo, bigarrena testua eta testuen arkitektura eta hirugarrena sekuentzia didaktikoak.

Ekintza komunikatiboa

zerbait esatea ezer egitea da

Analizatzeko elementuak

Testuinguruko osagarriak

Enuntziatzailea, hartzailea, gaia, bitartekoa, egoera, erabilera-esparrua, zertarakoa , xedea

  1. Enuntziatzailea
    Markatu gabeak: laguna, familiartekoak, ezaguna.
    Markatuak: ezezaguna, nagusia / menpekoa, jakitunak / ez-jakitunakā€¦

  2. Hartzailea
    Markatu gabeak: laguna, familiartekoak, ezagunaā€¦
    Markatuak: ezezaguna, nagusia / menpekoa, jakitunak / ez-jakitunakā€¦

  3. Gaia
    Markatu gabeak: ezaguna, egunerokoaā€¦
    Markatuak: ezezaguna, teknikoaā€¦

  4. Nola
    Ahoz. Idatziz.

  5. Egoera
    Interaktiboa. Ez-interaktiboa.

  6. Erabilera-esparrua
    Markatu gabeak: informalak, lagunartea, familiartekoa, ezagunen artekoaā€¦ Markatuak: formala, lantokikoa, ezezaguna, teknikoaā€¦

  7. Zer egin (hizkuntz ekintza) Azaldu. Kontatu. Preskribitu.

  8. Xedea
    Markatu gabeak: ohikoak. Markatuak: testu-motei dagozkienak (esplikatzea; arreta erakartzea; konbentzitzea; agintzea / aholkuak emateaā€¦; xehetasunez deskribatzea).

Elosegi and Esnal (2004), pp. 15

Ariketa

Taula batean zehaztu bosna ekintza komunikatibo, zu barne hartzen zaituenak irakaskuntzako subjektu legez.

Horietan goian aipatutako osagarriak zehaztu behar dituzu

Testu arkitektura

zergatia

garrantzia

osagai nagusiak sakonago

testuak ekoizteko eta ulertzeko prozesuan duten eragina

Testu arkitekturaren garrantziaz hitz egitean, argi dago testuaren egitura egoki antolatzeak zuzenean eragiten duela hizkuntzaren ulermenean eta erabileran, bai ahozkoa bai idatzizkoa izan.
Testu baten koherentzia eta kohesioa bermatzen dituzten elementuak lantzea ezinbestekoa da hizkuntza-komunikaziorako gaitasunak garatzeko.

Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako irakasleek testu arkitektura baliatu dezakete, haurrei hizkuntzaren antolaketaren logika transmititzeko eta, aldi berean, testu desberdinen xedeak identifikatzen irakasteko.

Garrantzi didaktikoari dagokionez, testu arkitekturak irakasleei aukera ematen die hizkuntza-irakaskuntza era integratuan garatzeko. Haurrek, ahozko eta idatzizko testuen azterketaren bidez, testu motak ezagutzen dituzte
ā€¦
Horrek haien adierazpen autonomoa eta gaitasun estrategikoak sustatzen ditu. Era berean, irakasleek testu arkitekturaren bidez helburua duten komunikazioak diseinatzeko eta hizkuntza-gaitasunak modu esanguratsuan lantzeko bideak aurkitzen dituzte, ikaskuntza prozesuari koherentzia eta helburua ematen die

Jean-Paul Bronckarten eredua

  • Testuaren azpiegitura orokorra
  • Testualizazio mekanismoak (Loturak)
  • Ardura enuntziatiboaren mekanismoak

  1. Testuaren azpiegitura orokorra:

    • Plan orokorra: Testuaren eduki tematikoaren antolaketa orokorra, testuaren xede komunikatiboaren araberakoa. Adibidez, ipuin tradizionaletan, markoa, korapiloa eta askaera.

    • Sekuentziak:
      Testuan erabiltzen diren egitura jarraituak, testuaren helburua lortzeko egokiak direnak.

    • Interaktibotasuna: Testua elkarreragilea den edo ez den adierazten duen mekanismoa. Ahozko testuetan garrantzi handia du, baina idatzizko testuetan ere ikus daiteke, adibidez, gutunetan edo iritzien ataletan.

  2. Testualizazio mekanismoak (Loturak):

    • Konexioa:
      Testu-antolatzaileak, adibidez, ā€œgaineraā€, ā€œhala ereā€, edo ā€œondoriozā€, erabiliz testuaren jarraitutasuna bermatzen dute.

    • Izen-kohesioa: Testuaren elementu nagusiak (pertsonak, objektuak, kontzeptuak) lotzen dituzte, sinonimoak, izenordainak edo bestelako erreferentzia mekanismoak erabiliz.

    • Aditz-kohesioa:
      Ekintzak eta prozesuak lotzeko baliatzen da, aditz-formen koherentzia eta lotura mantenduz.

  3. Ardura enuntziatiboaren mekanismoak:

    • Ahots enuntziatzaileak:
      Testuaren egileak bere burua nola agertzen duen, adibidez, lehen pertsonan edo hirugarren pertsonan idatzita.

    • Modalizazioa:
      Egileak testuaren edukiarekin duen harremana adierazten du, adibidez, zalantza, baieztapena edo iritzi subjektiboa txertatuz.

Ariketa

Ahozko testu labur bat eta horren moldaketak egin beharko dituzu, goian zehaztutako aldagaietan aldaketak eginda.

Sekuentzia didaktikoa

Oinarrian

  1. Testuak eraikuntza sozialak dira
  2. Testuen benetakotasuna
  3. Testuak: Ikaskuntzarako tresnak
  4. Generoetan oinarritutako ikuspegia
  5. Ikaskuntza interaktiboa
  6. Pentsamendu kritikoa eta testuen analisia

Bronckart-en ikuspegia bat dator ideia honekin: hizkuntzaren ikaskuntza ez da soilik hizkuntza-egiturak eskuratzea, baizik eta hizkuntzaren erabilera soziala eta kulturala ulertzea ere. Benetako testuak eta ikaskuntza interaktiboa azpimarratzen badira, ikasleek hizkuntzaren ulermen osoagoa eta praktikoagoa izango dute.

Sekuentzia didaktikoa (SD) hezkuntza-praktika antolatzeko eta sistematizatzeko lanabes gisa aurkezten da. Pedagogia testualean oinarrituta, SDa egitura egonkorra eta fidagarria eskaintzen du, irakaskuntza-prozesuak eraginkorragoak izan daitezen. Lau etapa desberdin ditu, zehaztapen argiak eta praktikan oinarritutako irizpideak eskainiz: egoeraz jabetzea, hasierako ekoizpena, tailerrak edo moduluak, eta bukaerako ekoizpena eta ebaluazioa.

SDren egituraketak ikasleek hizkuntz-ekintza zehatzak ulertu eta garatzeko aukera ematen du, testu-generoen lanketa sakonaren bidez. Horri esker, ikasleek hizkuntzaren erabilera modu koherentean eta helburudunean ikasten dute, komunikazio- eta adierazpen-gaitasunak garatuz. SDk testu-generoen araberako jarduerak eta ekoizpenak antolatzeko aukera eskaintzen du, eta, horrela, irakasleentzako tresna baliagarria bihurtzen da.

Sekuentzia Didaktikoak (SD) irakaskuntza-prozesuaren ardatz egituratua eskaintzen du, ikasleen ikaskuntza modu koherente eta progresiboan garatzeko. Lau etapa nagusitan banatuta, SDk ikasleen hizkuntza-gaitasunak sustatzeko eta ebaluatzeko marko praktikoa eta eraginkorra proposatzen du. Jarraian, etapa bakoitzaren ezaugarri nagusiak aurkeztuko dira.

Etapak

  1. Egoeraz Jabetzeko Etapa (EJ)
    Deseraikitzea Proiektuaren aurkezpenarekin hasten da, ikasleen arreta eta interesa pizteko. Fase honetan, ikasleek testuinguruari eta jardueraren helburuei buruzko lehenengo informazioa jasotzen dute. Girotze-prozesu honek ikasleen parte-hartzea bultzatu eta jardueraren zentzua azpimarratzen du, proiektu esanguratsu baten bidez.

  2. Hasierako Ekoizpena (HE)
    Elkarren artean eraikitzea
    Aurretestua izenez ere ezagutzen da. Ikasleek testu-genero jakin baten lehenengo ekoizpena egiten dute, haien abiapuntuko ezagutzak eta gabeziak azaleratzeko. Informazio hori irakasleak diagnostiko gisa erabiltzen du hurrengo etapetarako jarduerak planifikatzeko eta ikasleen premia nagusiak identifikatzeko.

  3. Tailerrak eta Moduluak (TT/MM)
    Trebatzea eta doitzea
    Etapa honetan, ikasleek aurretestuan antzemandako zailtasunak gainditzeko jarduerak burutzen dituzte. Tailerrak testuaren edukia, egitura eta hizkuntz-formak lantzeko diseinatuak daude, ikasleek ezagutza espezifikoak eskuratu eta garatu ditzaten.

  4. Bukaerako Ekoizpena eta Ebaluazioa (BEE)
    Zabaltzea (barneratzea)
    Ikasleek azken testua edo produktua sortzen dute, tailerretan landutako ezagutzak aplikatuz. Ekoizpen honek ikasleen aurrerapena eta ikaskuntza-prozesuaren arrakasta ebaluatzeko aukera ematen du, aurretestuarekin alderatuta.

Kontuan izatekoak

  1. Testu-generoaren erabilera didaktikoa:
    SDren oinarrian dago testu-generoa hizkuntzaren ikaskuntza eta irakaskuntzaren bitartekari gisa erabiltzea. Hau funtsezkoa da hizkuntzaren erabilera erreal eta testuingururatua garatzeko.

  2. Prozesu progresiboa eta sekuentziatua:
    SDa ez da jarduera isolatuen multzo bat, baizik eta progresio logiko eta sistematikoa du, ikasleen garapenean eta helburuetan oinarritua.

  3. Helburuen esplizitazioa:
    Ikasleentzat helburu argiak ezartzea zinbestekoa da; esplizitazio horrek ikaskuntza-prozesua errazten du eta ikasleen motibazioa sustatzen du.

  4. Ebaluazio integratua:
    SDren ebaluazioa ez da amaieran bakarrik egiten; prozesu osoan zehar dago integratua. Honek aukera ematen du ikasleek etengabe jasotzeko euren aurrerapenei buruzko informazioa.

  5. Irakaslearen eta ikaslearen arteko lankidetza:
    SDaren arrakasta ikasleen eta irakasleen arteko lankidetza eta elkarrekiko ardura partekatutik dator. Irakasleak gidatu egiten du, baina ikasleek ere prozesuarekiko konpromisoa hartu behar dute.

SDak ebaluatzeko irizpideak

  1. Proiektuaren Espazio Argia:

    • Sekuentzia didaktikoak proiektu baten barruan kokatu behar dira, eta proiektu horrek ikasleen parte-hartze komunikatibo esanguratsua sustatu behar du.

    • Proiektuaren helburuak eta testuinguru komunikatiboa esplizituki azaldu behar dira.

  2. Kontsignaren Formulazioa:

    • Argia eta zehatza izan behar du, ikasleek jakin dezaten zer, nola eta zertarako egin behar duten.
    • Parametro komunikatiboak barne hartu behar ditu, hala nola helburua, audientzia eta erabilitako baliabideak.

  3. Funtsezko Elementuen Presentzia:

    • Sekuentzia didaktiko batek hiru elementu izan behar ditu: hasierako testua, tailerrak edo moduluak, eta amaierako testua.
    • Elementu hauek testu-generoaren ezaugarri espezifikoak lantzeko pentsatuta egon behar dute.

  4. Edukien Hautaketa eta Antolaketa:

    • Edukiak egokiak eta koherenteak izan behar dira sekuentziaren helburu didaktikoekin.
    • Testu-generoaren ezaugarri linguistiko eta diskurtsiboen araberako jarduera-segida logikoa eskaini behar da.

  5. Terminologia Egokitasuna:

    • Sekuentzian erabilitako terminoak testuinguru epistemologikoarekin eta irakaskuntzaren helburuekin koherenteak izan behar dira.
    • Terminologiak argia izan behar du ikasle eta irakasleentzat.

Ariketa

Banaka sortu Sekuentzia Didaktiko baten proposamena dagokizun etaparako nahi duzun ziklorako.

Ebaluatu ahalik eta doituen geratzeko.

Sekuentzia Didaktikoak - 2024

Elosegi, L. and Esnal, P. (2004). Euskaltegi-kurrikuluak egiteko jardunbide bat. Hizpide: Helduen Euskalduntzearen Aldizkaria, 22(57), 3ā€“128. pp. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=1075482