Metodologien bilakaera👩‍🏫

Juan Abasolo

Hasi aurretik…

H1 nola ikasi duzu berbetan eta idazten?	H2 Nola ikasi duzu berbetan eta idazten?
.	.
.	.
.	.
.	.

Oinarrizko kontzeptuak

Hizkuntza eskuratzea Vs hizkuntza ikastea

Bigarren Hizkuntza Vs Atzerriko Hizkuntza

Metodoen osagaiak

• Ikuspuntua
• Jardunbidea
• Diseinua

1. Hizkuntzaren teoria: Hizkuntzaren izaerari buruzko ideiak.
2. Ikaskuntzaren teoria: Hizkuntza nola ikasten den azaltzen duten printzipioak.

1. Teknikak: Ikasgelan erabiltzen diren estrategia eta jarduera zehatzak.

2. Praktikak: Metodoa aplikatzean sortzen diren ohiko jokabideak.

3. Baliabideak: Erabiltzen diren tresna eta material osagarriak.

1. Helburuak: Metodoak lortu nahi dituen xedeak.

2. Syllabus: Edukien hautaketa eta antolaketa.

3. Jarduera motak: Ikasgelan egiten diren ariketa eta ekintza motak.

4. Ikaslearen rola: Ikasleari esleitzen zaion papera ikaskuntza prozesuan.

5. Irakaslearen rola: Irakasleak bete behar duen funtzioa.

6. Material didaktikoen rola: Materialek duten funtzioa eta nola erabiltzen diren.

Metodologiaren aldaketaren zergatiak

F. Castro (1994): Egindako ikerketa guztiak gorabehera eta azaldutako teoria guztiak gorabehera, oraindik inork ez daki zehatz-mehatz nola ikasten den hizkuntza bat

Metodoak eta planteamenduak arrazoi anitzak eraginda bilakatzen dira:

Ikuspuntuaren aldaketa

• Ikaskuntzaren teoriak
• Hizkuntzaren kontzeptua
• Didaktikaren alorreko berrikuntzak

Diseinuaren aldaketa

• Programetan egindako aldaketak
• Ikasketa plan berriak
• Orientabide metodologikoak

Jardunbidearen aldaketa

• Ikasleen eta ikastetxearen errealitatea
• Ikasleen eta irakasleen rolak
• Politika eta gizartearen eragina

Bilakaera

XV. XVII. mendeen bitartean.

• Gramatika <–> Idazteko ereduak
• Erretorika <–> Berba egiteko ereduak

Erabiltzen zirenak

Gramatika · Glosarioa · Elkarrizketak · Irakurgaiak itzulpenak, katiximak eta ereduak.

Euskararen irakaskuntzaz

Sasoi horretan agertu ziren lehenengo gramatika eta hiztegiak.

XVIII.a eta XIX.a

Gramatika itzulpenezko metodoa

Hizkuntza modernoen irakaskuntza:gramatika arauemailea

• Gramatika arauak: dedukzio bidez
• Hitzen zerrenda elebidunak: buruz
• Itzulpenak: garrantzia hartzen hasi

XIX.aren amaiera

Metodo zuzena

• Ahozko interakzioa
• Gramatikaren azterketa urri edo hutsa
• Xede hizkuntzaz edukiak lantzen dira

Hizkuntzaren eta literaturaren irakaskuntza = Hizkuntza arauak era induktiboaz ikastea + Literaturaren irakaskuntza

XX.aren hasiera

Metodo zuzena + Gramatika itzulpenezko metodoa

Tarte honetan hizkuntzalaritzan hauek sortzen dira:

• Estrukturalismoa (Saussoure, 1916)
• Konduktismoa (Watson, 1913)
• Garapen Hurbileko Eremua (Vigotsky, 1931)

Hizkuntza eta literaturaren irakaskuntza = Gramatika arauemailearen irakaskuntza + Historizismoa

1950tik aurrera

Metodo estrukturalista-konduktistak

Hizkuntza ikastea = garatu beharreko ohitura multzoa

USA: Metodo audiolinguala

Erresuma Batua: Metodo situazionala

Frantzia: Ikus-entzunezko metodo estruktural-globala

• Hizkuntzalaritzan

• Skinner
• Chomsky
• Piaget

• eta Espainian…

60.etik aurrera

Psikologia kognitiboa + gramatika sortzailea -> kode kognitibaren planteamentua

Ikasleak hizkuntza eraikitzen du

Psikologian eta hizkuntzalaritzan:

• Psikologia humanista
• Ikuskera konstruktibista gehiago garatu: Ausubel, Brunner
• Pragmatikaren garapena
• Soziolinguistikaren garapena

Espainian…

70.etik aurrera:

Kode kognitiboaren bilakaera: giro egoki eta lasaian oinarritu

Erantzun Fisiko Osoa + Sugestopedia + Taldeko Hizkuntza Irakaskuntza + Bide isila

• Komunikazio Gaitasuna (Hymes, 1971)
• Planteamendu nozio-funtzionala

Hizkuntzalaritzan eta politikan:

• testua komunikazio unitatetzat
• Atalase Maila

Espainian…

80. hamarkadaren erditik gora

• Planteamendu komunikatiboaren garapena
• Zientzian

• eta Espainian… LOGSE!

XXI. mendean

• Europar Kontseiluak (2002) Europako Erreferentzi Markoa.

• Eleaniztasuna helburutzat hartzen hasi

• Komunikazio Gaitasuna = Oinarrizko Gaitasuna

Larrea eta Maia (2010)

Planteamendu komunikatiboa

Metodo tradizionalen kontra

• Helburuen ardatza eduki lexiko-gramatikalak dira, eta ez komunikazio gaitasuna sustatzea
• Metodo tradizionalaren eskola eredua:
  • Oinarri deduktiboa: gaiak azaldu ondoren, arauak ikasten dira.
  • Ariketek eta praktikak finkatzen dute arau horien ikasketa
  • Buruz ikastea: itzulpenetatik abiatuta
• Ez dago ikasle-irakasleen arteko interakzio komunikatiborik
• Akatsak ez dira onartzen
• Ikaslearen ama-hizkuntzan gauzatzen zen irakaskuntza

Metodo audiolingualaren kontra

60ko hamarkadaren erdialdean AEBek teoria estrukturalistak baztertzen hasi zen

• Estrukturalistak teoria behavioristetan edo konduktistetan oinarritu ziren:
  • L2/AH bat ikastea ohitura multzo bat eskuratzea baino ez zen
  • Hizkuntzen egiturak errepikatu behar ziren behin eta berriz, hizkuntzak ikasteko
  • Esaldi isolatu zuzenak baino ez ziren lantzen eta eraikitzen, baino komunikazioa ez zen gauzatzen.

Programa nozio-funtzionalak

Programaren osagaiak osatzeko elementu hauek kontuan hartuko dira:

1. Irakatsiko diren esanahiak
2. Esanahiak sustatuko dituzten hizkuntza-formak
3. Ikasleek xede-hizkuntzan komunika daitezen, edukirik baliagarrienak
4. Hizkuntzaren edukia planifikatuko da igorleak adierazi nahi dituen esanahien arabera

WILKINSen programa nozio-funtzionala (1972/1976)

Metodo komunikatiboaren oinarria Europako Kontseiluak egin zuen

Helburua: hiztunen komunikazio gaitasuna garatzea

Galdera honi erantzuten dio: Zer adierazten / komunikatzen dute hiztunek hizkuntzaren bidez ?

Gutxieneko jakintzak ezartzen ditu:

• Kategoria nozionalak:
  hizkuntzaren bidez adierazitako kontzeptuak (denbora, kantitatea, maiztasuna…)
• Kategoria funtzionalak:
  hizkuntzaren bidez egiten dena, hiztunen arteko interakzioak: norbait/zerbait aurkeztea, zerbait eskaintzea, ukatzea, baieztatzea, eskatzea, informatzea, kexatzea…

Atalase maila – Nivel umbral - Threshold Level

• 1975ean Van Ek-ek sortu zuen L2 ikasteko Programa Nozio-Funtzionalaren 1. bertsioa:
  Atalase maila – Nivel umbral - Threshold Level
• 1979an Peter Slagter-ek gaztelaniazko bertsioa egin zuen
• 1988an Alan King-ek euskarazko bertsioa egin zuen
• 1990ean Van Ek-ek eta Trim-ek Atalase Mailaren 2. bertsioa egin zuten:
  1. Estrategia diskurtsiboak
  2. Osagarri sozio-kulturalaren definizioa
  3. Komunikazioa konpentsatzeko estrategiak
  4. Ikasteko estrategiak: “ikasten ikastea”
  5. Funtzio bi gehiago:
  1. Diskurtsoaren antolamendua
  2. Komunikazioaren kontrola

Adibidea

10. unitatea: Informazioa eskatu eta eman

Perpaus deklaratzailea (aditza+) ahal	Tokia: hemen, hor, han
Galde perpausa	Hiria, kalea, enparantza
Izenordeak
Galdetzaileak

Funtzioa	Hizkuntza adierazleak
Helbide bat non den galdetu	- Mesedez, nola joan naiteke … kalera / …-ko metrora / … hondartzara?
Helbide batera iristeko jarraibideak eman	Hartu lehenengo bidegurutzean eskumara / bigarren kalean joan … / kale berean …

Hastapenak

Komunikazioa

pertsonen arteko komunikazioa errazten duten jarduerek hizkuntzaren ikasketa sustatzen dute

Ataza

Egiazko munduari dagokion ataza bat egiteak ikasketa sustatzen du

Esanguratsua

Hizkuntza esanguratsua eta benetakoa erabili behar dute ikasleek ikasketa gerta dadin

Ikasketa esanguratsua, egiazko komunikazioan eta atazetan oinarritua

Ezaugarriak

1. Eskolako irakaskuntzak badu zerikusirik hizkuntzaren erabilerarekin eta ez hizkuntzaren jakintzarekin
2. Hizkuntzak eguneroko bizimoduaren komunikazio-egoera errealetan erabiltzeko ikasten dira
3. Ikasleak/hiztunak oinarrizko trebetasunak garatu behar ditu: ulermenezkoak (irakurri, entzun) eta adierazkorrak (hitz egin, idatzi)
4. Egoera errealetan hizkuntza erabiltzeak ikasketa eraginkorragoa egiten du
5. Ikaslea da ikaste-prozesuaren ardatza
6. Irakaslea ez da ikasketaren erdigunea, eta toki hori ikasleari utzi behar dio ikasketa autonomoagoa egin dezan
7. Ikaslearen beharrizanak, asmoak eta ikasteko modu anitzak kontuan hartu behar dira, bai eta ikaslearen esperientziak beste hizkuntzen ikasketetan
8. Material irekiak erabili behar dira: helburuen arabera behar dena gehituz, kenduz edo egokituz
9. Oreka bat bilatu behar da zuzentasun gramatikalaren eta komunikazio eraginkorraren artean
10. Dena den, gramatika komunikazioaren zerbitzuan dago (eta ez alderantziz)

Aldeak

Estrukturala	Komunikatiboa
Formari eta egiturei garrantzi handiago ematen die esanahiari baino	Esanahia lehenesten da
Egitura jakinetan oinarritutako elkarrizketakburuz ikasten dira	Elkarrizketek komunikazio funtzioak islatzen dituzte
Hizkuntzaren pasarteak testuingururik gabe aurkezten dira	Elkarrizketen testuingurua abiapuntua da
Hizkuntza bat ikastea egiturak, hitzak eta soinuak ikastea da	Hizkuntza bat ikastea hizkuntza horretan komunikatzen ikastea da
Errepikapenak mota desberdinak teknika nagusiak dira	Ariketa errepikagarriak noizbehinka erabiltzen dira eta ikasleari lagun diezaiokeen edozein teknika eta baliabide onartzen da
Azalpen gramatikalak saihesten dira	Azalpen gramatikala onartzen da
Ikaslearen H1/Ama Hizkuntza galarazita dago	Ikaslearen H1/Ama Hizkuntza erabil daiteke justifikatuta badago
Itzulpena galarazita dago	Itzulpena onartzen da, justifikatuta badago
Ahozko hizkuntza lehenesten da; irakurmenaeta idazmenaren kaltetan	Lau trebetasunak lehen egunetik erabiltzen dira
Helburua: Hizkuntza gaitasuna	Helburua: Komunikazio gaitasuna (hizkuntzaren sistema modu egoki eta eraginkorrean erabiltzea)
Ikas unitateen hurrenkerak hizkuntzaren konplexutasuna du oinarri	Ikas unitateen oinarriak aukeratzen dira ikasleen interesa piztearren : edukiak, funtzioak esanahiak
Irakasleak ikasleak kontrolatzen ditu	Irakasleak ikasleei laguntzen die: taldeka, binaka…
Hizkuntza “ohitura” bat da eta erroreak zuzendu behar dira	Saiakuntza/erroreen bidez hizkuntza eraiki daiteke
Ikasleek hizkuntzaren sistemarekin interakzioa dute, beren-beregi prestatutako materialen bidez	Ikasleek euren artean interakzioa dute (hasieratik ikasleen arteko komunikatzeko ahaleginak bultzatzen dira)

kritikak

Estrukturalistei

• Metodo horiek arreta handiagoa jartzen dute forman (hizkuntzaren egituran) hizkuntzaren erabileran baino
• Konduktismoaren bidetik, hizkuntzak ikastea ohitura linguistiko batzuk hartzea baino ez da
• Ariketa mekanikoak eginez, egitura gramatikalak eta hiztegia barneratzea nahi dute
• Metodo situazionalean ere, egoerak ez dira lehenesten egituren aldean
• Lehengo kritikak metodo hauen erabiltzaileetatik etorri ziren, espero ziren emaitzak lortzen ez zituztelako: eskolan ikasitakoa nekez erabil zezaketen eskolatik kanpoko komunikazio-egoera jakinetan
• Kontradikzioa: alde batetik, ahozkotasunean egiazko hizkuntza eta egoeraren testuinguruaren garrantzia aldarrikatzen dute; baina beste aldetik, gramatikaren egitura formalek ezinbesteko garrantzia dute, horiek baitira metodo hauen benetako ardatza
• Erabiltzen diren baliabideen teknikoa baino ez da irakaslea
• Ikus-entzunezko metodoetatik sortutako hastapen batzuek eragina izan dute AH/H2 irakasteko gaur egungo moduetan

Komunikatiboari

• Eskuliburu batzuk ahozko hizkuntza landu dute batez ere, bestelako komunikazio motak alde batera utzirik
• Gramatikaren edukiari behar besteko garrantzirik ez dio eman, hizkuntzaren erabilera komunikatiboa baino ez baitute azpimarratzen (“komunikatibitis”: hizkuntzaren bertsio okerra eta partziala)
• Askoren ustez planteamendu hori ezin da erabili hezkuntzaren maila eta adin guztietan
• Konpetentzia komunikatiboa zail da ebaluatzen
• Planteamendu hau nekez erabili ahal dute irakasleek, horien 1. hizkuntza ez bada irakasten dutena.
• Jardunbide eta teknika batzuk metodo estrukturaletatik (audiolinguala, situazionala) hartu eta erabili dituzte: Oroimenean oinarritutako ikaskuntza gertatu da sarri askotan: ereduak buruz ikasiz edo errepikapenen bidez.
• Beti ez dute lortu komunikazio erreala eta benetako (fikzioan aritu baitira).
• Eduki kulturala batzuetan zeharka baino ez dira landu eta ez dira txertatu era egokian

A. Irakurri Larrea (2007) testua…

…eta erantzun testuaren izenburuko galderari: Zein da hizkuntzak irakasteko metodorik onena?

B.

Erantzun honako galdera hauei:

1. Interferentzia egiten du lehen hizkuntzak?
2. Eta ikasgelan lehen hizkuntza erabiltzea, zer?
3. BHE lehen hizkuntzaren eskurapena bezalakoa da?
4. Ez dute zereginik imitazioak eta errepikapenak eskurapenean?
5. Orduan drillek ez dute ezertan laguntzen?
6. Ohitura txarrak hartzen al dituzte ikasleek zuzentzen ez bazaie?
7. Laguntzen al du ikasleei arauak emateak? (nik horrela ikasi nuen)
8. Orduan, aldatzen du ezer irakasteak edo ez irakasteak?
9. Gaitzagoak dira hizkuntza batzuk beste batzuk baino?
10. Zerk bihurtzen ditu egitura batzuk ikasteko erraz eta beste batzuk zail?
11. Azkenean, ez da dena motibazioa BHEn?
12. Badauka adinak eraginik hizkuntzaren eskurapenean?
13. Maila desberdinetako ikasleek ez dituzte behar gauza desberdinak ikasten jarraitzeko?
14. Eta norbanakoaren ezaugarriak zer? Kontuan hartu beharko nituzke ikasteko estiloak?
15. Zein da irakasteko eta ikasteko metodorik onena?

C.

Alderatu zure erantzunak eta VanPattenak : “Ohiko galderak Van Patten”